Gepubliceerd op 8 oktober 2004

Door Wim H. Nijhof

APELDOORN - Zestig jaar geleden schoot de Duitse Sicherheitsdienst in het Apeldoornsche Bos, nu Schuylenburg, zes Apeldoornse verzetsmensen en twee gevangen geallieerde piloten dood. Hun lichamen werden op diverse plaatsen in de stad neergegooid, met een bordje 'terrorist' om de nek. Die dag werden elfduizend mannen bij een razzia opgepakt om voor de Duitse bezetters aan het herstel van de IJssellinie te werken.

"Het was een prachtige, heldere dag", schreef R. Hardonk, de latere stadsgeschiedschrijver, op 2 oktober 1944 in zijn dagboek. "Voor de Apeldoorners en geëvacueerde Arnhemmers een en droevige dag."

Het was een wrede wraakactie van de Duitsers. Zaterdagmorgen 30 september 1944 had de gehele mannelijke bevolking van Apeldoorn zich met schop en deken op het Marktplein moeten melden. "De mof moest minstens 4000 personen hebben," aldus Hardonk. Maar nauwelijks dertig mannen meldden zich.

INTIMIDATIE

"Een mooi succes", noemde Hardonk het, maar enkele dagen later kwam de vergelding. De lijken van de acht mannen werden op straat gelegd, om de bevolking te intimideren. Onder hen zes Apeldoornse verzetslieden: W.J. Aalders, J.J. Barendsen, R. van Gerrevink, W. Karreman, J. Schut en D.H. Wijma. Hun dode lichamen lagen op de Soerenseweg bij Café Beeltje, op de hoek Badhuisweg-Sprengenweg, op de Loolaan bij de Piet Joubertstraat, bij de spoorwegovergang Arnhemseweg, op de hoek Nieuwstraat-Badhuisweg en bij de Tol aan de Deventerstraat.

Het verhaal van 2 oktober 1944 is vooral het verhaal van de moedige 'Vrije groep Narda', die Joden hielp, onderduikers een schuiladres verschafte, geallieerde piloten hulp bood, persoonsbewijzen namaakte en distributiekaarten voor levensmiddelen verzorgde. De groep was genoemd naar Narda van Terwisga, één van de leiders van het verzet in Apeldoorn. Zij had Willem l'Ecluse leren kennen, die vertelde dat hij in Amsterdam in het verzet had gezeten en daarom in de groep werd opgenomen. Maar hij bleek een verrader: hij hield in het geniep informatie over zijn opdrachten en namen en adressen van verzetsmensen bij in een opschrijfboekje. Nadat hij in het gezelschap van Duitsers was gezien, kreeg hij alleen nog onbetekenende klusjes te doen. Uit boosheid verried hij toen de groep van Narda aan de Duitsers. Narda en de andere verzetslieden werden opgepakt en overgebracht naar het beruchte hoofdkwartier van de SD in een villa aan de Van Rhemenslaan. Narda overleefde Ravensbrück, de zes verzetslieden werden die maandagmorgen om vijf uur in het Apeldoornsche Bos doodgeschoten.

OMSINGELING

"Toen we op 2 oktober 1944 wakker werden, reden er radiowagens door de stad, die vrolijke marsmuziek speelden. Maar telkens werd die muziek onderbroken door een spreker die meedeelde dat de hele stad omsingeld was en dat alle pogingen om te ontsnappen zouden mislukken. Alle mannen tussen 16 en 50 moesten zich op de markt komen melden voor werk aan de Duitse verdedigingswerken. De mensen die gingen, kregen de schrik van hun leven: op de hoeken van enkele straten lagen de lijken.‘ Dit lazen de schoolkinderen in mei 1980, bij de 35-jarige herdenking van de bevrijding, over de gebeurtenissen van die dag in het boekje ‘Het lijkt lang geleden..."

Als er niet voldoende mannen kwamen opdagen, zouden "zeer ernstige maatregelen tegen de stad" worden genomen. "Onder deze geestelijke dwang zijn velen bezweken," lezen we in het gedenkboek "Ik draag U op...", dat in de herfst van 1945, na de bevrijding dus, verscheen. "Een groot aantal burgers meldde zich en werd onder onmenschelijke omstandigheden over de IJssel te werk gesteld, in de omgeving van Doesburg en Zevenaar. Om terugvluchten naar de stad van inwoning te voorkomen, werd het passeren van de IJssel aan mannelijke personen tusschen de zestien en vijftig jaar verboden."

BESCHIETING

Volgens nazi-burgemeester D.F. Pont meldden zich ongeveer zesduizend mannen tussen 17 en 50 jaar en konden er ongeveer vierduizend worden weggevoerd. Dr. H. Mulder vertelt in het boek "Apeldoorn Monument" dat er elfduizend mannen aan de oproep gehoorzaamden.

Twee maanden later, op 2 december, werd opnieuw een razzia gehouden. Eén van de treinen met gevangenen werd 's nachts bij Bocholt beschoten door een Engelse jachtbommenwerper. De Duitse bewakers verlieten de trein en hielden hun geweren gericht op de portieren, om te voorkomen dat de Apeldoornse gevangenen vluchtten. In het vuurgevecht tussen de Duitsers en de Engelsen vielen veel doden en gewonden die naar Apeldoorn werden teruggevoerd, de anderen moesten bij Rees in Duitsland loopgraven en tankgrachten aanleggen.

Bron: De Stentor
Met dank aan Dick van den Hoven, die dit bericht aan ons doorgaf.

Geachte lezers,
mijn naam is Michiel l'Ecluse, zoon van Willem l'Ecluse. De gegevens die onder de naam van het artikel "wrede wraakactie kostte 8 doden" gebruikt informatie die niet korrekt is en meer nare reacties veroorzaakt, dan goed kan maken. Mijn vader is vrijgesproken na 13 jaar gevangenisstraf. Meerdere mensen die dit artikel en andere soort gelijke hebben gelezen,dachten zowel mijn vader als ook mij en zelfs mij zoon (dus kleinzoon van Willem l'Ecluse) te mogen uitschelden en beledigen omdat wij familie zijn. Nu dan, de jusiticie heeft recht gesproken en verdere onkorrekte informatie zoals in dit artikel gebruikt brengen niets goeds onder ons en geven de waarheid niet weer.
Gaarne verzoek ik u dit artikel of te veranderen en de naam van mijn vader weg te nemen of het gehele artikel uit de publikatie te halen.
Bij voorbaat mijn oprechte dank.
Michiel l'Ecluse

Er is een email verstuurd naar Michiel l'Ecluse, we zullen er daarna vast nog wel op terugkomen.

Ik heb zo net de e-mail gelezen van Michiel L'Ecluse (van Februari 2005), die beweert dat zijn vader onschuldig was aan het verraad in Apeldoorn in October 1944. Mijn vader, Jan van der Wal, is kort na dat geval zelf ook door de Duitsers opgepakt omdat hij bezig was met joden hulp en andere ondergrondse zaken. Hij had leden van Groep Narda geholpen, en Wim Karreman onder anderen was een goede vriend.

Willem L'Ecluse was de verrader van mijn vader, en is er zelf bij geweest toen mijn vader werd gearresteerd in zijn (mijn vader's) boekhandel aan de Asselsche Straatweg in Apeldoorn. Mijn vader heeft gelukkig de oorlog overleeft, maar wel in Amersfoort en het Oranje Hotel gezeten en geleden. Mijn moeder, die met twee jonge kinderen, en zwaar in verwachting van een derde kind, alleen achterbleef, heeft er ook erg onder geleden. L'Ecluse was dus wel degelijk een verrader. Mijn ouders hebben L'Ecluse's verraad NOOIT vergeten.

Het is natuurlijk allemaal een lange tijd geleden, maar de waarheid moet tevoren komen. Wim Nijhof's artikel was juist, en het is erg dat zelfs nu na al die jaren de L'Ecluse familie nog niet kan accepteren dat de vader een verrader was. Zij doen er beter aan om hun excuses als nog aan te bieden aan de families van de vermoorde mannen en andere slachtoffers van L'Ecluse.

L'Ecluse's verraad is natuurlijk goed beschreven in "Ik draag u op".


Eric van der Wal
Canberra, Australia
Juli 2005

Ik ben nu toch wel erg benieuwd wat de argumentatie van Michiel l'Ecluse is, en welke informatie van dit bericht niet zou kloppen. Dat Willem l'Ecluse vrijgesproken is na 13 jaar zegt natuurlijk niet zo veel, dat hij zolang vastzat des te meer. Dit neemt natuurlijk niet weg dat het belachelijk is dat de familie van een verrader aangevallen wordt op diens daden, een manier van doen die in Nederland na WO2 vrij gewoon was. Maar om de naam van Willem l'Ecluse weg te halen, iemand die zo veel leed heeft veroorzaakt, lijkt me niet gepast.

Ja, JanDeMan, that makes two of us!

Dat zijn familie nu nog wordt aangevallen, dat is inderdaad niet zo netjes. Dat de man zelf is beschimpt is minder verwonderlijk. Daar heb ik persoonlijk ook geen enkel probleem mee.
Overigens ben ik wel benieuwd naar de reden van vrijspraak, als dat al het geval is. 13 jaar vast en daarna vrij is iets anders dan vrijspraak. Gaarne meer info!

Inderdaad, de naam en toenaam mooi laten staan, ere wie ere toekomt. Ook na zestig jaar.

mijn overleden echtgenoot heeft indertijd Willem l'Ecluse bijgestaan.
Hij is niet vrijgesproken, doch kreeg na 13 jaar gratie. oorspronkelijk werd
hij ter dood veroordeeld, doch koningin Juliana wilde, zoals U weet, geen
doodvonnissen tekenen.

het is treurig, dat zijn zoon en zelfs zijn kleinzoon hierop worden aangesproken. Houdt het dan nooit op?

Truus (Cornegoor) Dekker, Amsterdam

Niet als we berichten gaan plaatsen in een 6 jaar oude forum post, nee.

Einstein, de post van gtdekker is een aanvulling op de vorige postings. Ook al zijn die 6 jaar oud het blijft relevante informatie.

Ben van mening dat nabestaanden van mensen die (mogelijk of zeker) iets fouts hebben gedaan hebben in de oorlog, hier niet op aangesproken mogen worden. Dat men dan in de verdediging schiet om het familielid te verdedigen, soms misschien wel tegen beter weten in, is ook dan volledig te begrijpen.

Michel L'Ecluse heeft gelijk met zijn bezwaren dat hij niet wil dat er nu zo weer met namen gestrooid wordt, als hij daar in hoge mate last van ondervindt en er altijd vermoedelijk al onder heeft moeten lijden.

Men zal de grootheid van geest moeten hebben om dit probleem te onderkennen.

Dat zeg ik dan zelf als nabestaande van slachtoffers van de nazi's, hoor!

Ook op Oorlogsmusea.nl is hier iets over te vinden:

http://www.oorlogsmusea.nl/artikel/7414 ... enburg.htm

Tsja, maar de geschiedenis verzwijgen is ook geen optie, he?

De betrokken namen van deze mensen zijn gewoon openbaar te vinden in diverse archieven en mogen derhalve ook gewoon gepubliceerd worden. Het probleem van historie is nu eenmaal dat namen van mensen genoemd in publieke bronnen, genoemd kunnen worden indien deze in het verleden een rol hebben gespeeld. Een verleden waar iedereen op de één of andere manier mee om moet zien en leren te gaan. Een verleden ook waar niemand de nabestaanden op zou mogen en moeten aanspreken. Alleen de personen zelf zijn enig rekenschap verschuldigd en hebben dit vaak ook gedaan.

Niet gesloten topics op dit forum, hoe oud ze ook zijn, mogen ten alle tijde gewoon worden aangevuld met nadere informatie.

Dat zeg ik nergens, dat de geschiedenis verzwegen moet worden. A.u.b. niet.
Maar aan de andere kant heeft iemand het recht om zich te verweren als hij kennelijk nog steeds aangesproken wordt op daden van verwanten die hij zelf niet gepleegd heeft.

Daarmee worden die daden nog niet verdedigd.

Ik ben het met je eens dat het een erg zure bijkomstigheid is, maar wel een die niet vermeden kan worden. Iedereen heeft wel een soort leed waar hij/zij mee moet leren leven omdat het onontkoombaar is. Life is a bitch...