DE BEVRIJDERS NADEREN
Nadat de Geallieerden op 6 Juni 1944 in Normandië geland waren en begonnen aan de bevrijding van Europa, heerste er een angstige spanning in Zuid-Limburg. Men begreep, dat een onvermijdelijk gevolg van deze geweldige offensieve stoot der Gealliëerden zou zijn, dat onze provincie weer een zware tijd van oorlogshandelingen tegemoet zou gaan. De Duitsers poogden de indruk te wekken, dat ze zich onbedreigd voelden en begonnen net nu vele Limburgse groeven in te richten als bomvrije werkplaatsen voor hun oorlogsindustrie. Hieraan werkten ze door tot de eerste granaten van de oprukkende Amerikanen hen in hun werk stoorden. In beslag waren genomen
14 september 1944: de eerste Amerikaanse infanteristen trekken vanaf de Daelhemerweg Valkenburg binnen. Zij treffen er een tamelijk uitgestorven stadje aan, waarvan de inwoners grotendeels hun schuilplaats hebben gevonden in de grotten. Door beschietingen die enige dagen duurden en ook als gevolg van het opblazen van de Geulbruggen door de terugtrekkende Duitse troepen, is het centrum van Valkenburg deerlijk gehavend.
De dag na D-Day, op 7 juni 1944 landden de mannen van het 19e Korps van het Amerikaanse leger op Europese bodem. Een kleine eenheid van dat korps zou drie maanden en zeven dagen later, op 14 september, in Valkenburg arriveren.
Dat 19e korps werd op 14 juni ingezet, namelijk bij het overnemen van de centrale sektor van het Amerikaanse front op het schiereiland Cherbourg. Behalve uit zijn eigen artillerie, tanks, geniesoldaten, verkenningstroepen en dergelijke, bestond het 19e korps toen nog uit de 29e en 30e infanteriedivisie. Precies 101 dagen zou dit korps onafgebroken aan de strijd deelnemen, tot 15 oktober namelijk, toen men bij Aken kontakt maakte met een andere Divisie. In die 101 dagen waren ze, soms zeer zware verliezen lijdend, van hun landingsplaats Vierville-sur-Mer aan de Franse westkust opgerukt tot in Duitsland, waarbij ze op 14 september ook Valkenburg van Duitsers hadden gezuiverd.
Zoals gezegd waren de maanden tussen begin juni en half september 1944 er van veel spanning. Toen de Engelsen en Amerikanen zich aanvankelijk de tijd gunden om een goede aanvalsbasis op het Europese vasteland in te richten, vreesden velen, dat deze toestand nog erg lang zou kunnen aanhouden. Het geallieerde offensief gaat voor de Limburger natuurlijk te langzaam, maar in feite, wanneer het eenmaal op gang is gekomen, waanzinnig snel. Op 6 juni landden meer dan 132.000 soldaten op Franse bodem, de slag om Bretagne is lang en kost duizenden doden, op 26 augustus valt Parijs, diezelfde dag is het 19e korps al via Lille dichtbij de Belgische grens genaderd, op 3 september wordt Brussel bevrijd, een dag later Antwerpen. De rechterflank van de geallieerde strijdmacht, die naar Duitsland oprukte, waaronder het reeds genoemde 19e Amerikaanse legerkorps, bereikte reeds op 2 september de Belgische stad Tournai, maar moest toen gedwongen een paar dagen wachten, totdat de aanvoerlijnen weer waren hersteld. Op 8 september bereikte een kavallerieverkenningseenheid, die heel Zuid-België had doorkruist, het Albertkanaal. Het befaamde fort Eben-Emael viel op 10 september zonder slag of stoot in handen van de Amerikanen. Alle bruggen over de Maas en Albertkanaal waren echter opgeblazen. Om vertraging van de opmars te voorkomen sloegen de geallieerden zelf een brug over de Maas bij Luik en ook in het terrein van het 19e Amerikaanse korps werd een brug over de Maas gebouwd, die prompt door de infanterie werd benut. Op 12 september zetten de Amerikanen de eerste voet op Nederlands grondgebied en verdreven de Duitsers uit Noorbeek en Mheer. Op 13 september dringen gedeelten van de dertigste infanteriedivisie, de zogenoemde Old Hickory Division, Eysden, Gronsveld en de voorstad van Maastricht, Wijk, binnen. Op 14 september volgt Maastricht-West. Dat is ook de dag, een historische in de geschiedenis van het stadje aan de Geul, dat Valkenburg de eerste Amerikanen begroet.
DE BEVRIJDING VAN VALKENBURG
In de morgen van de 14e september 1944 is het erg stil in Valkenburg. De naderende troepen doen de weinigen, die niet in de grotten een veilig heenkomen hebben gezocht, binnenshuis blijven.
Al dagen doen allerlei geruchten de ronde. De Duitse troepen zijn grotendeels teruggetrokken. Slechts een handvol Duitsers verblijft in Hotel Oda, om de enige nog niet opgeblazen brug nabij het Kasteel Den Halder te bewaken. In de vroege ochtend stappen twee mannen in burgerkleding de Daelhemerweg op. De dag ervoor hebben ze kontakt gezocht met de Amerikanen, die tot bij De Planck aan de Belgische grens zijn doorgedrongen. Een hunner heeft de Amerikanen informatie gegeven over de stand van zaken in Valkenburg. Vandaag zal een Amerikaanse patrouille naar Valkenburg komen. Bij de bank, even hoger dan de Model-Steenkolenmijn, zal men kontakt maken. Het afgesproken wachtwoord is "Steeplechase".
Van op een afstand spieden hun blikken de weg omhoog. Op de afgesproken plaats zit inderdaad een Amerikaan. "You want a cigarette?", vraagt hij.
"I like steeplechase", antwoordt Pierre Schunck (38) uit Valkenburg, in het verzet alleen bekend als "Paul Simons".
"I am Captain Sixberry" zegt de man op de bank. Hij wil duidelijk weten, met hoeveel man de Duitsers in het stadje zijn en waar ze zich bevinden. Op zijn knieën ligt een stafkaart. Schunck wijst aan: "Aan deze kant van de Geul is er geen een meer. Deze brug is de enige, die nog intakt is, maar ze is ondermijnd en wordt vanuit Hotel Oda bewaakt, daar. Mogelijk zitten er ook nog Duitsers in het Casino, hier zo. Verder heeft er nog steeds Duits vervoer plaats van Meerssen over Houthem naar Valkenburg en dan via Heerlen naar Duitsland."
De Amerikaan is vergezeld van een paar soldaten. Ze zijn beschermd door de berm-begroeiing en hun aantal zal wel groter zijn, dan de Valkenburger nu vermoedt. Ze beschikken over een walkie-talkie, de eerste, die Pierre Schunck in zijn leven ziet. De ingewonnen informatie wordt doorgegeven. Daarop volgt van de andere kant de instruktie: tracht die Geulbrug onbeschadigd in handen te krijgen. Dat zou bij verrassing moeten gebeuren door middel van een tang-beweging.
Schunck wenkt zijn begeleider, de bij hem ondergedoken Haagse jongeman l'Istelle (23), naderbij. Men overlegt even. Dan trekken de Amerikanen zich even terug. Dan nadert geruisloos een rij open jeeps, de mitrailleurs erop gemonteerd. De motoren zijn uitgeschakeld, men maakt gebruik van de helling van de Daelhemerweg om volkomen geruisloos te naderen.
In de voorste zit alleen een chauffeur. De kapitein en de verbindingssoldaten wringen zich erin, Pierre Schunck zetten ze voorop. Omdat men hem nog steeds niet vertrouwt? Zoiets vraagt men zich later af. Op dit moment gaat het, de zenuwen tot het uiterste gespannen, langzaam Valkenburg-waarts...
Er zullen twee groepen worden gevormd: één met Schunck, de andere met l'Istelle als gids. Op het Grendelplein stuurt Pierre Schunck een paar daar aanwezige Valkenburgers de huizen langs met het dringende verzoek om absolute stilte te bewaren en vooral niet te gaan juichen. Daar houdt iedereen zich aan.
De twee pelotons gaan hun gang. Schunck en "zijn" soldaten gaan onder de Grendelpoort door. In de Muntstraat stappen zij Hotel Smeets-Huynen (thans "Edelweiss") binnen en verlaten het lakoniek door de achterdeur, de familie Smeets verbouwereerd achterlatend. Enkele soldaten beklimmen de kerktoren, om vandaar de brug met hun mitrailleurs te kunnen bestrijken. Pierre Schunck begeleidt de officier, die met een periskoop is uitgerust. Vanuit de brouwerij Theunissen, later afgebroken, heeft men evenwel onvoldoende overzicht vanwege de - later overigens ook afgebroken - vrij hoge muur van Kasteel Den Halder. Langs die muur sluipt men tot bij het Geulmuurtje. Met behulp van de hoekkijker ziet de Amerikaan een Duitse soldaat op de brug op en neer wandelen. Pierre Schunck mag ook even kijken...
Intussen zijn een paar jeeps met zware mitrailleurs erop, met afgezette motor letterlijk naar voren geschoven tot tussen de hotels Neerlandia en Bleesers. Een groepje daar aanwezige soldaten begeeft zich met l'Istelle achter de huizen om tot bij de Protestantse kerk, door de tuin van Hotel Cremers (l'Ambassadeur) en het huis Eulenberg (later "Texas-Bar", naar Hotel Prins Hendrik. Een andere groep probeert via de speelplaats van de school aan de Plenkertstraat bij de Geul te komen.
Als deze beide groepen hun bestemming zullen hebben bereikt, zullen scherpschutters trachten de Duitsers te overrompelen, zodat deze het mechanisme om de brug op te blazen niet in werking zullen stellen.
Het plan lukt niet. De Duitsers bemerken hun vijanden in Hotel Prins Hendrik. Wellicht zijn zij ook wel gewaarschuwd vanuit het Pavillon, waar zich eveneens wachtposten bevonden. Met een verschrikkelijk lawaai veegt de laatste Geulbrug de lucht in. De brokstukken vliegen Schunck en de Amerikaanse officier achter het muurtje om de oren. Het plan is op het laatste moment mislukt. Nu wordt de Geul tijdelijk frontlijn.
De in de loop van de dag arriverende staf van het bataljon, dat Valkenburg ten zuiden van de Geul heeft ingenomen, betrekt de kelder van de winkel Bours op de hoek van Wilhelminalaan en Plenkertstraat als kommandopost onder leiding van Kolonel Beelar. Hun opdracht luidde om vanuit De Planck en Noorbeek over de rijksweg Maastricht-Aken heen naar Margraten, Sibbe en Valkenburg te trekken. Daar zouden zij de weg moeten afsnijden voor het Duitse transport en verder wachten tot Maastricht in geallieerde handen zou zijn gevallen.
Twee dagen later, op 16 september, krijgen de Amerikanen in Valkenburg draadloos bericht, dat Maastricht is gevallen. Rechtstreeks kontakt via Berg of Meerssen is er niet. Nu steken de Amerikanen in Valkenburg de Geul over en verschaffen zich vechtend een toegang tot de provinciale weg naar Meerssen. Dan is Valkenburg helemaal bevrijd. Het is dan 17 september 1944.
Tijdens de bevrijdingsdagen, dagen van harde gevechten in Valkenburg, hadden de meeste inwoners hun heil gezocht in de grotten aan de Cauberg en aan de Plenkert. In zijn boekje "Limburg in den Wereldbrand" wijdt M. Kemp de volgende regels aan de moeilijke en angstige dagen, die de Valkenburgers toen hebben doorgemaakt: "Wel zijn de Amerikanen op 14 september tot Valkenburg doorgedrongen, doch de bewoners van dit gedeelte van het Geuldal hebben nog ettelijke hachelijke dagen doorleefd. De ellende begon met het laten springen van enkele bruggen over de Geul, met zo overmatige ladingen dynamiet, dat verschillende huizen en hotels erdoor vernield werden. Vele bewoners van het stadje hadden een schuilplaats in de nabij gelegen mergelbergen gezocht, doch al spoedig raakten de levensmiddelen op, kwam men zonder licht te zitten en begonnen, vanwege de overbevolking, onhoudbare toestanden op het gebied van hygiène te heersen. In de grotten zijn in die dagen, terwijl het artillerie-duel in de omringende bossen met volle geweld daverde en tal van granaten in de verlaten huizen sloegen, een drietal kinderen geboren en is een oude man een overigens natuurlijke dood gestorven. Niets te vroeg kwam hier het uur van de bevrijding!"
bron:
http://www.aachen-webdesign.de/stamboom ... hp?lang=nl
