2 jaar geleden stierf Willem Wilmink, iemand met een enorme invloed op het leven van mensen van mijn generatie die zijn opgegroeid met zijn liedjes, verhalen en bijdragen voor tv programma's.
Ook was hij iemand wiens leven voor een groot deel bepaald werd door wat hij meemaakte tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Een bijzonder indrukwekkende tekst van Willem Wilmink is het verhaal van Ben Ali Libi, de goochelaar.
Als eerbetoon aan Willem Wilmink delen we hier met u de geschiedenis van Ben Ali Libi, niet alleen om Willem Wilmink te bedanken voor zijn werk maar ook omdat iedereen het verhaal zou moeten kennen, omdat het zo direct en duidelijk het drama van toen naar voren brengt en na-oorlogse generaties de waanzin van toen laat zien.
Ben Ali Libi
Op een lijst van artiesten, in de oorlog vermoord,
staat een naam waarvan ik nog nooit had gehoord,
dus keek ik er met verwondering naar:
Ben Ali Libi. Goochelaar.
Met een lach en een smoes en een goocheldoos
en een alibi dat-ie zorgvuldig koos,
scharrelde hij de kost bij elkaar:
Ben Ali Libi, de goochelaar.
Toen vonden de vrienden van de Weduwe Rost
dat Nederland nodig moest worden verlost
van het wereldwijd joods-bosjewistisch gevaar.
Ze bedoelden natuurlijk die goochelaar.
Wie zo dikwijls een duif of een bloem had verstopt,
kon zichzelf niet verstoppen, toen er hard werd geklopt.
Er stond al een overvalwagen klaar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
In 't concentratiekamp heeft hij misschien
zijn aardigste trucs nog wel eens laten zien
met een lach en een smoes, een misleidend gebaar,
Ben Ali Libi, de goochelaar.
En altijd als ik een schreeuwer zie
met een alternatief voor de democratie,
denk ik: jouw paradijs, hoeveel ruimte is daar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
Du, kleiner Schlemihl,
er ruhe in Frieden; er hatte nicht viel...
Willem Wilmink
Na wat verder onderzoek kwam ik erachter dat het gedicht gaat over Michel Velleman, en via de prachtige site van het Joods Monument ondekte ik meer over dit ene slachtoffer van de Holocaust.
Miljoenen stierven en toch telkens weer raakt het lot van een enkele van hen je meer dan je had kunnen voorspellen.
Michel Velleman trok vanuit zijn geboorteplaats Groningen naar Amsterdam. Vanaf de jaren ’20 trad hij op als de 'humoristisch goochelaar, professor Ben Ali Libi'.
Het Nieuwsblad van het Zuiden schrijft in 1924 over hem: 'Ben Ali Libi is een handige toovenaar die de aanwezigen versteld doet staan van zijn ongelooflijke toeren. Al deze toeren op te noemen is natuurlijk onmogelijk, doch hij had een groot succes. Een heele avond met deze toovenaar alleen zou niemand vervelen'.
Hij trad in het genre variété voornamelijk in Amsterdam op, maar ook daarbuiten, in het Rooms-Katholiek Doofstommen Instituut in Sint Michielsgestel, in het Apeldoornse Bos, etc. Hij stond onder impresariaat van de bekende Max van Gelder. Hij trad onder meer op voor Prins Hendrik en voor de Duitse ex-keizer Wilhelm.
Ben Ali Libi bracht een boekje uit met eenvoudige gocheltrucjes. Het boekje kostte 25 cent.
Tijdens een razzia in juni 1942 werd hij in zijn huis aan de Amsterdamse Biesboschstraat opgepakt.
Michel Velleman »
Groningen, 5 januari 1895
Sobibor, 2 juli 1943
Gezinshoofd
Anna Velleman-Speijer »
Amsterdam, 20 mei 1896
Sobibor, 2 juli 1943
Echtgenote
Aaltje Velleman »
Amsterdam, 16 maart 1919
Sobibor, 7 mei 1943
Dochter
Eén kind heeft de oorlog overleefd...
Waar zou het kind van deze goochelaar zijn?
Zou hij/zij weten dat een klein gedichtje over haar/zijn vader zoveel indruk maakte?
De pagina van de familie Velleman vind u hier;
http://www.joodsmonument.nl/institution.php?hg_id=1007.161736&lang=nl
Kan iemand ons helpen aan het goochelboekje dat Ben Ali Libi gepubliceert heeft?
(Bovenstaand artikel komt van onze weblog;
http://nederland4045.web-log.nl )